Bakailaoa eta Aste Santua · El bacalao y la Semana Santa

Bakailaoa eta Aste Santua · El bacalao y la Semana Santa

bacalao y Semana SantaYa que estamos en fechas de Semana Santa, hoy vamos a dedicar este espacio al bacalao, que tiene un fuerte arraigo euskaldun. Primero hablemos sobre el significado etimológico de la palabra, que presenta ciertas dudas. Se dice que procede del euskera “bakailao” y este del neerlandés bakeljauw, variante de kabeljauw.

Empecemos comentando que hacia el año 1000 de la era cristiana, los nórdicos fueron pioneros en la curación y conservación del bacalao para poder mantenerlo comestible durante mucho tiempo.  Si hablamos del bacalao salado, tenemos que girar la vista hacia los euskaldunes, que a diferencia de los vikingos, estos, poseían sal y descubrieron que el bacalao salado antes de secar tenía mucha más duración para su consumo. Por lo tanto los marineros euskaldunes podían viajar más lejos que los nórdicos gracias al descubrimiento. Claro está, en aquella época, ese descubrimiento, otorgaba una gran ventaja. Por otro lado, el producto aumentaba su cotización en el mercado.

A parte de estos datos curiosos, es importante saber cual es motivo por el cual en Semana Santa se consume este delicioso pescado. El catolicismo fue el percutor del uso extensivo del bacalao. La iglesia medieval impuso días de ayuno, es decir, no se podía comer carne, solamente alimentos fríos. El bacalao, tenía un gran papel que cumplir ya que como venia del agua, se le consideraba alimento frio. Por lo tanto los viernes, en Cuaresma y días extras, no podían consumir carne, que al final se ampliaba a casi la mitad del año. Esto contribuyo a que en zonas donde no había pescado fresco, se consumiese bacalao salado, que como hemos comentado anteriormente era la manera más duradera para la conservación. Se puede decir que el bacalao se convirtió en icono religioso hasta el punto de cocinar bacalao en Semana Santa.

 

bakailaoaAste santua denez, gaur, tokitxo bat egingo diogu bakailaoari, euskal errotze handia duelako. Hasteko, esanahi etimologikoa aztertuko dugu, honen jatorrizko izenak zalantza asko sortu baititu. Izatez gazteleraz ahoskatzen den “bacalao” izenaren jatorria euskaratik dator. Eta bakailao izena, herbeheretatik “ bakeljaw”, kabeljauwren aldaeratik.

Hasiko gara orduan komentatzen, 1000. Urtean, kristautasun aroan, nordikoak, bakailaoaren ontze eta produktuaren mantentze lanetan aintzindariak izan ziren. Honek, produktuaren bizi iraupena luzatzen zuen baina bakailao gazituari erreparatzen badiogu, euskaldunei begiratu behar diegu, hauek izan baitziren bakailao gazituaren sortzaileak. Bakailao gazituaren bizi iraupena oso luzea zen eta honek euskaldunei abantaila ematen zien. Hauen bidaiak luzeagoak izan zitezkeen. Argi dago, garai haietan aurkitze horrek abantaila handiak ekarri zituela. Bestalde, produktu honen kotizazioak gorakada nabarmena izan zuen.

Datu esanguratsu hauetaz aparte, aste santuan bakailaoa zergatik kontsumitzen denaren arrazoia aztertu behar dugu. Kristautasuna, bakailaoaren erabilpen hedatuaren kolpekaria izan zen. Erdi aroko elizak, barau egunak inposatu zituen eta honek haragirik ezin zela jan esan nahi zuen, soilik elikagai hotzak. Hemen bakailaoak paper oso garrantzitsua betetzen zuen, uretatik zetorrelako eta elikagai hotz bezala hartzen zelako. Beraz, ostiraletan, garizuma eta aparteko egunetan, ezin zuten haragirik jan, finean ia urte erdira zabaltzen ziren agindu horiek. Honek arrain freskoa kontsumitzen ez zen zonaldeetan, bakailao gazitua ekarri zuen, lehen komentatu dugun moduan, bakailaoaren gazitzeak iraupen handia ematen baitzion berorri. Bakaiolaoa Aste Santuan kontsumitzen zen ikur erlijiosoa bilakatu zela esan dezakegu.

Los comentarios están cerrados.